Orkide Saksı Değişimi Nasıl Yapılır?

Öteki bitki türleri gibi orkidelerinde bazı dönemlerde saksılarının değiştirilmesi gerekir. Saksı değişimi yapmaya karar vermek için bitki ve toprağı dikkate alınarak değerlendirme yapılması gerekir. Genellikle 2 ila 3 senede bir saksı değişim gereksinimi olur fakat bu süre her zaman aynı olmaz. Şayet toprağının tuzlandığı görülüyor, saksı içerisinde kahverengi ölü kökler bulunuyor ve bitki kök kısımları çok fazla çoğalıp saksıdan taşıyor ise bu saksı değişiminin yapılması gerektiğine işarettir. Saksı değişimi yapmadaki amaç substrat tazelemektir bunun haricinde sıklıkla orkide saksı değişimi yapılmasına gerek yoktur.

Orkide Saksı Değişimi İçin Ne Zaman Uygundur?

Saksı değişimi için en ideal zaman orkide çeşidine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Fakat genellikle çiçek açmasının hemen ardından herhangi bir vakitte ya da ilkbahar aylarında gelişme evresi başladığı zaman yapılabilir.

Saksı harcı (Substrat)

Tercih edilecek saksı harcı i kendi gereksinimlerinize göre karıştırabilir ya da çiçek ürünleri satan bir dükkandan orkideler için hazırlanmış olan saksı harçlarından edinebilirsiniz. Orkide saksı harcını oluşturan malzemeler çam kabukları, eğrelti otu, Hindistan cevizi lifleri, odun kömürü parçaları, perlit ve sphagnum gibi çabuk bozulmayan havadar özellikli olanlardır. Bahçe ya da diğer bitkilerde kullanılan topraklarda olduğu gibi klasik karışımlara sahip değildir. Bazı orkide saksı harcı karışımı içerisinde çok az da olsa bataklık torfu yer almaktadır. Her bitki türü için tercih edilecek saksı harcı değişiklik gösterebilir, bazı orkide yetiştiren kişiler bitkinin o zamana kadar içinde bulunduğu saksı harcının en ideal saksı harcı olduğunu ve aynı harcın kullanılması gerektiğini söylemektedir. Fakat orkidenin yer aldığı ortam, köklerdeki büyüme ve saksı boyutu gibi farklılaşan etkenlere uygun saksı harcı tercihi yapılması idealdir.

Bitkinin kök kısımları ince ise nem gereksinimini gidermek amacı ile saksı karışımı ince tanelerden meydana getirilmiş harç, bitkinin kök kısımları kalın ise daha çok hava alma gereksinimi hissedeceklerinden iri taneli saksı karışımı kullanılmalıdır. Burada bir diğer belirleyici olan faktör su verme sıklığıdır. Orkideler saksının formuna göre ya da yer aldığı mekanın nemine gire sulama gereksinimi farklılık gösterebilir. Çok sık su veriliyorsa iri taneli, az su veriliyorsa nemi muhafaza etmek amacıyla ince taneli harçlar kullanılmalıdır. Esas olan bitkinin konforudur hangi harcın ideal olduğunu bitki kendi sergileyecektir.

Saksı karışımını arzu ederseniz kendiniz oluşturun arzu ederseniz de satın alın. Saksı harcının kullanılmadan evvel yeteri kadar nem barındırması gerekir. Şayet saksı karışımı tamamı ile kuruysa saksı değişimi yerine getirilmeden evvel karışım sıcak su içerisinde bir gün bırakılarak suyu emmesi sağlanmalıdır. Ardından süzülüp, yıkanıp tozu temizlendikten sonda gölge bir alana dinlenmeye bırakılır. Çok az nemli, ıslak sünger kıvamına geldiği zaman kullanıma hazır hale gelir.

Saksı Tercihi

Genç bitkiler büyümelerini devam ettirdikleri için saksı boyutu artırılabilir. Fakat yaşlı bitkiler için genel olarak ihtiyaç yoktur. Orkideler çok nadir daha büyük bir saksıya gereksinim hissederler. Yaşlı bitkilerin saksı değişiminde aynı boyutta saksı kullanılması uygun olacaktır. Şayet kök kısımlarının büyümesi saksıya geçmeye mecbur bırakıyor ise 2 senelik büyümesi akılda bulundurularak ideal saksı boyutuna geçiş yapılabilir. Saksı tercihinde son senelerde şeffaf saksılar kullanılmaktadır. Bunun nedeni şeffaf saksıların bazı olumlu yanlar sağlamasıdır. İçi görünür olduğundan kök büyümesi gözlenebilmekte, zararlı canlı bulunup bulunmadığı ve sulama gereksinimleri fark edilebilmektedir. Ayrıca orkidenin kök kısımları klorofil içeriğine sahip olmakta, yapraklar gibi fotosentez gerçekleştirmektedir. Bu neden ile köklerin güneş ışığı ile temas etmesi bitki büyümesi için mühimdir.

Hazırlık

 Saksı değişimi gerçekleştirilmeden 1 veya 2 gün evvel normal gübreleme planına uyumlu olacak şekilde gübre verilmeli ve bolca sulama yapılmalıdır. Sulama sayesinde bitki daha dinç kalacak ve saksı karışımının kök kısımlarından rahat ayrılmasına imkan verecektir.

Makas ve bıçak alkol ya da çamaşır suyu içerisinde bekletilerek dezenfekte edilmelidir. Dezenfekte işlemi bitkilerde var olan hastalıkların birbirlerine bulaşmasını önler. Aynı saksı içerisine yerleştirilecek ise %10’luk çamaşır suyu ve fırça aracılığı ile arındırılıp durulanmasının ardından kullanılmalıdır.

Saksı değişimi

1.       Aşama

Saksıyı ters döndürüp bir el ile bitkiyi tutarken öteki elle silkeleyerek bitkiyi saksıdan çıkarın. Genellikle ayırma aşaması kolay olmaktadır fakat güçlük çekilirse bıçak aracılığı ile kök kısımları saksıdan ayrılmalıdır.

2.       Aşama

Bitkinin saksıdan ayrılmasının ardından köklerin içerisine konumlandırılmış saksı karışımını tamamı ile arındırmaya çabalayın. Genellikle bitkinin kök kısımlarını sallayarak saksı harcını ayırmak mümkün olmaktadır, fakat kök yumağı içerisinde kalan saksı harcını arındırmak basit değildir. Bunun için suya tutarak arındırma yapılırsa daha kolay olacaktır.

3.       Aşama

Çürüyen kök kısımlarını makas aracılığıyla kesip arındırın. Taban kısmında çürük kök kısımları çok ise ve arındırma ile kök oranı düşüyor ise büyük saksıya taşımaya ihtiyaç bulunmaz aynı boyutta saksı ile devam edilebilir. Kök kısımları canlı ve gelişmeyi sürdürüyor ise bir büyük boy saksıya taşınmalıdır.

 4.Aşama

Saksının taban kısmına drenajı yükseltmek için iri boyutta parçalar yerleştirilmelidir. Yayvan saksılar için bu uygulamaya gerek bulunmaz.

       5.Aşama

Taze sürgünlerin ve yaprakların saksı karışımından aşağıda olmamasına dikkat ederek bitkiyi saksının orta kısmına konumlandırın ve saksı karışımını yanlardan koyun.

       6. Aşama

Parmağınız ile karışımı bitkinin kök kısımlarına doğru bastırın ve saksıyı sert bir şekilde zemine vurarak saksı karışımını kök kısımlarının arasına dolmasını sağlayın. Bu sırada kök kısımlarının muhafaza edilmesi için azami özen gösterin.

 Saksı değişim sonrası bakım

 Saksı değişimi gerçekleştirildikten sonra bitki gölge ve serin bir alana konumlandırılıp yaprak aralarına su değdirmeden toprak üstüne ara ara su püskürtmesi yaparak ben gereksinimini karşılanmalıdır. İlk 5-6 gün boyunca su verilmemesi gerekir. 3-4 hafta geçtikten sonra gübreli su verilmeye başlanabilir.